Potomitan

Site de promotion des cultures et des langues créoles
Annou voyé kreyòl douvan douvan

KREYOLAD 289

An bel dat, 28 oktob

23. Octobre 2009

Jid

An bel simenn koumansé. Tala éti ki ni JOUNEN ENTENASIONAL KREYOL. Dépi 81 an krèy moun kréolopal désidé pabò Sent-Lisi, mété an jounen pou gloriyé kréyol la. Premié péyi ki pran sa o sérié sé Dominik ki mété 28 oktob, Jounen entènasional kréyol. Jou-tala ka ni anlo bagay ka fet alantou lang la, pou vréyé’y douvan. Sa bien.

Katjil ka fet avan lapèy, pétet fok nou mandé kò-nou:

Es sé an sel jou pou nou chonjé lang la?

An ti pawol ka di: «bef toujou bizwen latjé’y pou kouri dèyè mouch!»

Es nou pa ka palé, manjé ek viv kréyol touléjou?

Tala sé an lot trablati.

Es fok pa asepté alphabetizé an kréyol, pou nou pa fè bétiz, oben di bétiz (kon Jid)?

Antouléka dépi 2004, ANTILLA ka permet moun chak simenn li an ti-paj kréyol. Man ka pofité di-yo mèsi. Sé pa anlo, mé sé an patjé lè’w gadé lektè jounal la ja li an liv 289 paj an pliziè kou. Akondi pawol la sé: ti-kou long diré. Si ou bwè tout an boutèy ronm ou pé boulé lamenm.

Man ka pofité simenn-tala pou voyé an bel woulo bravo ba GEREC ki dépi pasé trant lanné, ka djoubaté pou kréyol vansé. Sa pa fasil mété douvan an lang éti yo té défann ou palé’y. Ni moun ki jik pran an wonn bwa pas yo palé lang la adan an lakou lékol, lésision oben kay an granjan.

Manmay Trinité épi Bannzil kréyol, dan an sel Rabouraj ka fè dikté kréyol.

Jòdijou nou ka koumansé aprann li lékol bien malman, pas i fakiltatif. Mé lot lang la (palé pa nonmen non’y pou man pé rivé an ti fran, sé tout). Dépi latit jik linivèsité yo ka dékatiyé’y, ka matjé’y,  i sé akondi an matjè man konnet: «la bel lang diplomatik ki dé choz otan romantik ke kabalistik ; pito ke resté dan en kréyol kom un sirik ka fé sik an en vié tol plastik».

Kréyol ka fè ti-pa mé i pa ka rété siwplas. I ké pran balan lè tout jan kréyol ké asepté belté’y, potalans li ek nésésité’y pou lékilib nou. Jou nou ké konprann nou ni chans ni dé lang, kon dé pié. Nou pé ké maché brété ankò, nou pé ké dé isbenbot,  mé nou ké kouri pasé Isenn Bolt.

Atjelman asou nich twel la nou ni konmen sit pou aprannn palé’y, li’y ek enmen’y sé kontel: Kapeskréyol, Potomitan, Montraykreyol, Alabowdaj, Gensdelacaraibe, Kapistrel, Volcréole, Bannzilkréyol, Meetaw épi kisasayésa.

Woulo ba tout sé manmay-tala ka woulé pou kréyol pa fet yen ki pou jouré mé pou konstui moun ek rann-yo solid kon dé bwa mondong.

crabe

Sommaire Kréyolad

Viré monté