Potomitan

Site de promotion des cultures et des langues créoles
Annou voyé kreyòl douvan douvan

Travay sivik ta dwe obligatwa pou tout jèn an Ayiti
El deber cívico debería haber sido algo obligatorio
para todos los jóvenes en Haití

Emmanuel W. Védrine

Kreyòl-DeutschKreyòl-EnglishKreyòl-EspañolKréyòl-Français

Photo: Courtesy Védrine Creole Project.

Novanm 2019 : Noviembre de 2019
mizajou 22 nov 2019 : actualizado el 22 de nov. de 2019

Kèk peyi mete l obligatwa pou jèn yo fè sèvis militè pandan (omwen) de ane, apati laj dizuit an. Yo panse se yon bèl fòmasyon sivik pou devlope sivism, e oryante yo tou pou vin bon sitwayen pi devan pou sèvi peyi yo pi byen.

 

Algunos países requieren que los jóvenes realicen el servicio militar (al menos) dos años, a partir de los dieciocho años. Piensan que es una buena educación cívica desarrollar ciudadanía y guiarlos para convertirse en buenos ciudadanos más adelante para servir mejor a su país.

Anpil nan ti atik kout sa yo nou pibliye ta sikile deja sou lis kontak nou. Se yon fason pou eseye atenn majorite Ayisyen posib, epi pou yo menm an retou ta pataje yo ak lis kontak pa yo tou. Ti atik sa yo konn parèt alekri (sou ekran telefòn), oubyen sou fòm mesaj vokal atravè ribrik nou, «Edike Ayisyen Ayiti, e Ayisyen nan Dyaspora», ke n lanse depi prentan 2018.

 

Muchos de estos artículos breves que publicamos ya se han distribuido a través de nuestra lista de contactos. Es una forma de llegar a la mayoría de los haitianos y, a cambio, compartirlos con su lista de contactos. Estos artículos aparecen en forma escrita (en la pantalla del teléfono móvil) o en forma de mensajes de voz en nuestra sección, «Educar a los haitianos en Haití y a los haitianos en la diáspora», que lanzamos desde la primavera de 2018.

Nou pa vle bòne travay nou nan edikasyon atravè piblikasyon atik e liv sèlman, men nou panse a tout mwayen posib nou ka rive atenn majorite Ayisyen pou konsyantize yo sou sa ki ka fèt, sa ki dwe fèt pou yon lòt Ayiti (ki ta gen yon imaj pozitif nan lemond), e kote tout jèn ta santi yo ere.

 

No queremos limitar nuestro trabajo en educación publicando solo artículos y libros, pero pensamos en todos los medios posibles para llegar a la mayoría de los haitianos para que sepan qué se puede hacer, qué se debe hacer para otro Haití (que tendría una imagen positiva en el mundo) y donde todos los jóvenes se sentirían felices.

Etandone Ayiti pa gen yon lame fonksyonèl (epi li sou titèl yon okipasyon toujou, ak fòs entènasyonal ki sou sòl li) pou ta fè sèvis militè). An menm tan tou, tout moun, tout patriyòt ayisyen ka panse kijan sa ka tounen yon reyalite atravè lwa ki ta sipòte sa. Sa ta bay tout jèn nan laj dizuit an mwayen pou fè devwa sivik pou kòmanse sèvi lapatri.

 

Dado que Haití no tiene un ejército funcional (y todavía está bajo ocupación, con las fuerzas internacionales allí). Al mismo tiempo, todos, cada patriota haitiano puede pensar cómo puede convertirse en realidad con leyes que lo respalden. Esto les daría a todos los jóvenes de dieciocho años los medios para asumir sus deberes cívicos para comenzar a servir a su patria.

Lè n ap gade kantite jèn ki fin bakaloreya, ki de bra pandye p ap fè anyen, se ta yon opòtinite bab e moustach pou ta kòmanse jwenn seyans oryantasyon nan plizyè domèn, ki pral ede ede yo pi devan. Nou mansyone sa deja nan liv nou, Yon koudèy sou pwoblèm lekòl Ayiti (ed. 2007, 221 p.).

 

Al observar cuántos jóvenes han terminado la escuela secundaria y caminan por la calle sin hacer nada, sería una gran oportunidad para que comiencen a recibir sesiones de orientación en varias áreas que los ayudarán mañana. Ya lo hemos mencionado en nuestro libro, Yon koudèy sou pwoblèm lekòl Ayiti (edición de 2007, 221 p. [Una mirada al problema de las escuelas en Haití]).

Fiti Ayiti depann de jenès ayisyen jodiya, ke anpil move lidè minimize. Yo pa ankadre jèn yo.  Jèn pa fè pati de pwogram kanpay yo nonplis. Jèn yo swaf direksyon e oryantasyon pou aprann devlope lidèchip depi byen bonè. Nou dwe panse nan tout direksyon kijan leta ta dwe panse a mwayen legal pou angaje yo nan travay sivik ki pral ede nan devlopman Ayiti.

 

El futuro de Haití depende de la juventud haitiana de hoy que muchos malos líderes desprecian. No apoyan a los jóvenes. Ya no son parte de su programa de campaña. Los jóvenes tienen sed de dirección y orientación para aprender a desarrollar el liderazgo desde una edad temprana. Deberíamos pensar en todas las direcciones sobre cómo debería pensar el gobierno sobre los medios legales para involucrarlos en obras cívicas que ayudarán al desarrollo de Haití.

Donk olye pou y ap panse al Brezil, Chili (riske vi yo nan kanntè) pou eseye ateri Bahamas, Miyami, li preferab pou leta ayisyen ta eseye pase lwa pou travay sivik ta vin obligatwa.  Travay sa yo ta gen pou wè ak: aprann kondi traktè pou raboure tè pou fè agrikilti, pou fè wout ak kanalizasyon pou ede nan kad desantralizasyon e devlopman Ayiti, travay nan pwojè rebwazman, nan pwojè pepinyè (plant, legim, pyebwa, ab fritye); pwojè konstriksyon edifis leta, e renovasyon yo (nan tout peyi a); nan pwojè alfabetizasyon nan tout pwovens yo (kote yo rate lekòl); pwojè amenajman lekòl leta yo… Leta ta dwe peye jèn sa yo yon salè (pandan yo ta jwenn lojman e lamanjay gratis nan komin kote y ap fè travay sivik sa yo). Epi nou ta pwopoze pou jèn yo ta fè travay sivik sa yo nan pwòp komin kote yo soti, menm si yo ta gen pou deplase pafwa pou al pran fòmasyon nan yon biwo santral ki pa ta nan komin kote yo ye.

 

Entonces, en lugar de pensar en ir a Brasil, Chile (arriesgando sus vidas en "barcos kanntè") tratando de llegar a las Bahamas, Miami... Sería mejor para el gobierno tratar de aprobar leyes para hacer obligatorias las obras civiles. Estas obras tendrían que ver con: aprender a usar tractores para arar la tierra para la agricultura, construir caminos y canales para ayudar a descentralizar y desarrollar Haití, trabajar en proyectos de reforestación, proyectos de viveros (plantas, vegetales, árboles y árboles frutales); proyectos de construcción pública y renovaciones (en todo el país); en proyectos de alfabetización en todas las provincias (donde no tienen escuelas); proyectos de renovación de escuelas públicas ... El gobernador debería pagar un salario a estos jóvenes (mientras se beneficiarían de alojamiento y comidas gratis en el municipio donde realizan estas obras cívicas). Y sugeriríamos que estos jóvenes lleven a cabo estas obras cívicas en sus comunas de origen, incluso si tienen que ir a una oficina central que no estaría en su comuna local.

Nou met anpil anfaz sou seyans fòmasyon pou jèn nan rechèch nou. Donk se ta yon opòtinite bab e moustach pou ranfòse sa, pou oryante yo vizavi metye, pwofesyon e karyè yo ka anbrase pi devan. Konsa pandan de ane sèvis sivik sa yo, tout jèn ka konnen nan ki direksyon yo prale, e preparasyon yo ka kòmanse genyen pou vin bon lidè, lidè responsab demen.

 

Ponemos mucho énfasis en la sesión de capacitación juvenil en nuestra investigación. Sería una excelente oportunidad para reforzarlo, orientarlos en relación con carreras, profesiones y oficios que puedan adoptar más adelante. Por lo tanto, durante los dos años de servicio civil, todos los jóvenes pueden tener una idea de la dirección a seguir y la preparación a la que deben comenzar a convertirse en líderes responsables y de calidad mañana.

Apre de ane fòmasyon sivik, de ane oryantasyon karyè, metye, pwofesyon, de ane fòmasyon e oryantasyon pou aprann devlope biznis, y ap gen chwa pou pousuiv etid inivèsitè (kote, plizoumwen, y ap deja byen oryante nan ki chan d etid pou y ale, pa rapò a de ane esperyans yo sot fè atravè travay sivik e oryantasyon karyè yo resevwa).

 

Después de dos años de capacitación cívica, dos años de orientación de carreras, profesiones y oficios, dos años de capacitación y orientación para aprender cómo desarrollar negocios, tendrán la opción de seguir estudios universitarios (donde serán más o menos menos bien orientado en el campo de estudio a seguir, en relación con los dos años de experiencia en el trabajo cívico y la orientación profesional que han recibido).

 

Nòt : Nota

  • Seminè tradiksyon :  Seminario de traducción. Lang sib : idioma de destino -- alman (alemán), anglè (inglés), panyòl (español), fransè (francés), kreyòl (criollo haitiano).

* * *

TÈKS ANEKSE : ANNEXED TEXTS

VEDRINE, Emmanuel W.

E. W. Védrine Creole Project, Inc.
Boston, Massachusetts

*

 Viré monté