Kaz | Enfo | Ayiti | Litérati | KAPES | Kont | Fowòm | Lyannaj | Pwèm | Plan |
Accueil | Actualité | Haïti | Bibliographie | CAPES | Contes | Forum | Liens | Poèmes | Sommaire |
Toucan Toco, Ramphastos toco. Photo F.P. |
Dans le cadre du Printemps des Poètes 2001, KRAKÉMANTÒ a réalisé ce projet d'envergure dans la droite ligne du thème de cette année, "Poèmes à chanter" : Il s'agissait de RAPER des textes de Jean de La Fontaine traduits en BOUCHINENGÉTONGO, KALI'NA, KRÉYÒL ou tout autre langue que souhaitait le rapeur. Source des textes Rapé Lafontenn. Amòrfwazaj:
|
I fèt sanmdi 31 mars 2001 atè Kamalakuli SÉLÈKTA -
ICE LOVA |
LE POT DE TERRE ET LE POT DE FER Ne nous associons qu'avecque nos égaux, (Jean de La Fontaine, Livre v, Fable 2) |
|
KANNARI KÉ CHOUGYÈ Kannari réponn : "Koumè, Chougyè di : "Awa ! Konpè, Kannari krè sa, podjab ; Zòt wè li : lasou latè, (Alfred de Saint-Quentin) |
PATU ANGA BOKETI (Tom Dingiou) |
BOUTÉY LABYÈR KÉ KANNÈT KOKA Moun-yan, si zòt lé kanmarad, (Enmsi ké Tijé) |
|
LE CORBEAU ET LE RENARD (Jean de La Fontaine, Livre I, Fable 2) |
|
KAABU-DAGU ANGA DYONKOO "Den wiwii fu yu baaka ye Di Dyonkoo yee den gafa Kaabu-Dagu fanga en sani "Di mi gafa yu so (Tom Dingiou) |
CHYEN-KRABYÉ KÉ KROMOU Kouté bonbon, tralala ! Oun chyen-krabyé, jou-la, té ka lachas bò-la, Kouté bonbon, tralala ! Lò li gadé Kromou, a la jalou pran li : Ké so lè bonvalè, mo chyen-krabyé vansé, "Ou plim-yé, mannyè nwè, mo pa tro sé kouman, Lò Kromou, tandé sa, li gonflé so jabo, Hip ! mo krabyé volé, li valé li oun kou, "Si moun fè bonvalè ké twè, di tout fason Lò Krobo tandé sa, li rélé : "Mé palò ! (Alfred de Saint-Quentin) |
KROBO KÉ CHYEN (Enmsi ké Tijé) |
KULUM+ NAGA KALAPUTAK+ (Alexis Tiouka; version provisoire) |
LA CIGALE ET LA FOURMI
La cigale, ayant chanté Tout l'été, Se trouva fort dépourvue Quand la bise fut venue. Pas un seul petit morceau De mouche ou de vermisseau Elle alla crier famine Chez la fourmi sa voisine, La priant de lui prêter Quelque grain pour subsister Jusqu'à la saison nouvelle "Je vous paierai, lui dit-elle, Avant l'oût, foi d'animal, Intérêt et principal." La fourmi n'est pas prêteuse ; C'est là son moindre défaut. "Que faisiez-vous au temps chaud ? Dit-elle à cette emprunteuse. Nuit et jour à tout venant Je chantais, ne vous déplaise. - Vous chantiez ? j'en suis fort aise. Eh bien : dansez maintenant." (Jean de La Fontaine, Livre v, Fable 2) |
|
TYEN-TYEN ANGA MILA
Tyen-tyen ben singi na dey ten te A no ben denki fu wooko en goon. Neen, a goon fu en, Ben kon lay anga busi. Bika, ala ten a busi ben kon goo bigi te Na ini a goon fu en. Angri ben kiri a Tyen-tyen te! Neen Tyen-tyen go begi Mila afu kwaka fu a nyan Mila aliki en so moy te (Tom Dingiou) |
KRIKÈT KÉ FRONMI Krikèt rété ka chanté pannan tout vakans-yan. Lò ou wè lapli vini I pa té rété anyen. Pa menm roun timoso mouch oben vètè. Alò, i alé pléré-mizè koté vwézin fronmi pou i té sa trapé déztrwa ti grenn pou tchenbé tibi... I di li : "mo ké baíw soumaké koumè, Anvan vakans viré, Ou pouvé konté asou mo. Mo ké viré baíw tout sa mo divèt É menm tibi plis." Men Fronmi chis kou pétròl... Tout moun savé sa. I pa kontan bay moun so bagaj. "-Kisa ou di ou té ka fè pannan vakans-yan ?" "-Lannwit kou lajòrnen, A chanté mo té ka chanté, monfi !" "-A chanté ou té ka chanté? Sa a pa zafè oukò! Enben alé soukwé ou gogo atò!" (Enmsi ké Tijé) |
YELIYELI NAGA WEN+KOSI Ilom+ta yeliyeli t+waleta, Konopo tunapo melo lume kanayan. Am+ payo wat+ welewele misokoloi elepal+ me Epataima k+n+san wen+kosi wa tapol+kono, Alepa poko konotulupoyan t+lomp+l+ po nan mon+ ilom+ wanom+n Kapematake k+nkano yeliyeli : " Mon+ ilom+ wapolo itupo melo. " Wen+kosi amope man ; Emel+ te la1a molo nan. " Ot+ ko mikap+i asimpe ata ? " K+nkano moko payitapan wa. " Ot+ ko mikap+i ko1ko naga kulita ? " " Waletakon ayapokupe wat+ nan. " "Awaletakon ? Ilupa man ! Iloke elome te ayuwako!" (Alexis Tiouka) |
SIGAL KÉ FRONMI Afòs Sigal chanté tan di botan, Li pa chonjé travay, so bati sa gnanman. Sèk, lò lapli vini a lafen baré li ; Pou prété moso kwak líalé trouvé fronmi. Fronmi kouté bonbon, atò di li : "Koumè, (Alfred de Saint-Quentin) |
LA GRENOUILLE QUI VEUT SE FAIRE
AUSSI GROSSE QUE LE BOEUF Une grenouille vit un boeuf Qui lui sembla de belle taille. Elle, qui n'était pas grosse en tout comme un oeuf, Envieuse, s'étend, et s'enfle et se travaille, Pour égaler l'animal en grosseur, Disant: "Regardez bien, ma soeur; Est-ce assez ? dites-moi: n'y suis-je point encore ? Nenni.- M'y voici donc ? -Point du tout. M'y voilà ? -Vous n'en approchez point."La chétive pécore S'enfla si bien qu'elle creva. Le monde est plein de gens qui ne sont pas plus sages. (Jean de La Fontaine Livre I, Fable 3) |
|
KRAPO KI TÉ LÉ VINI GRO PASÉ BÉF
Jalouzi a pa roun bon zafè Sa ki bon pou to konpè Pouvé poté pou to, malè! A sa Krapo pa konprann Krapo ki té gra kou 'n tisouri, Kou i té lé tou sa i wè I gonflé sokò, doumandé Konpè "- É! Padna! "- Han Han! Pa rété la!" "- Viré gadé, souplé. "- Awa, pyès!" Krapo vini tèlman gro (Enmsi ké Tijé) |
AFEYMANA BEN WANI BIGI MOO KAW Dyalusu a na wan bun sani A kan tyali ogi gi yu San di bun gi mati Kon tyali ogi gi yu Na a sani de, Baa Afeymana no fustan. Na sayde me, A feymana de a ini sowtu sani de Afeyman ben bigi Eke wan moysi-moysi A ben miti anga wan kaw fu kawkonde A ben wani ala sani, A ben wani ala sani di a ben e si Afeymana ben bigi soopo en seefi A soopote (Tom Dingiou) |
PILIKALA T+WAIYE SE MAN POTOPO ME PAKA WALA Owi pilikala paka eneyan potome pole. Ipuma t+waiye ke, tamelo loten kanayan potome t+waiko me, Paka eneke t+waiko me, K+nkano : "Wawa kaneko potome waya wepuya potosu me waiko me ?" Paka keneyusan : "Kiwiliko nolo mana." Pilikala melo tuwemata man potome melo ilompo asekeleko t+wepuka man. Elo amano ta p+ime suma kawo melo tupupo alol+ se man ilompo molo wala kan+ (Alexis Tiouka) |
|
LE LIÈVRE ET LA TORTUE
Rien ne sert de courir; il faut partir à point : Le lièvre et la tortue en sont un témoignage. "Gageons, dit celle-ci, que vous n'atteindrez point Sitôt que moi ce but. - Sitôt? Etes-vous sage ? Repartit l'animal léger : Ma commère, il vous faut purger Avec quatre grains d'ellébore. - Sage ou non, je parie encore." Ainsi fut fait; et de tous deux On mit près du but les enjeux : Savoir quoi, ce n'est pas l'affaire, Ni de quel juge l'on convint. Notre lièvre n'avait que quatre pas à faire, J'entends de ceux qu'il fait lorsque, prêt d'être atteint, Il s'éloigne des chiens, les renvoie aux calendes, Et leur fait arpenter les landes. Ayant, dis-je, du temps de reste pour brouter, Pour dormir et pour écouter D'où vient le vent, il laisse la tortue Aller son train de sénateur. Elle part, elle s'évertue, Elle se hâte avec lenteur. Lui cependant méprise une telle victoire, Tient la gageure à peu de gloire, Croit qu'il y a de son honneur De partir tard. Il broute, il se repose, Il s'amuse à toute autre chose Qu'à la gageure. A la fin, quand il vit Que l'autre touchait presque au bout de la carrière, Il partit comme un trait; mais les élans qu'il fit Furent vains : la tortue arriva la première. "Eh bien! lui cria-t-elle, avais-je pas raison ? De quoi vous sert votre vitesse ? Moi l'emporter! et que serait-ce Si vous portiez une maison ?" (Jean de La Fontaine, Livre VI, Fable 10) |
|
KONPÈ TOTI KÉ KONPÈ LAPEN
A pa tou di kouri... fodré ou pati bonnò! Konpè Lapen ké Konpè Toti ké fè zòt konprann sa. Konpè Toti di Konpè Lapen : mo ka paryé sa ou lé, Mo ka rivé anvan ou annan tèt mòrn-an.Kisa? Konpè Lapen fouté Konpè Toti roun kout twazé! Monfi, ou fouben an mitan tèt! Konpè Lapen,mo diíw mo ka paryé. Sa yé di a fèt Mété yékò an pozisyon Yé paré pou pati an zayonn. Sa pa té anyen pou Konpè Lapen Ki té gen labitid ké chyen. Lò yé krè yé trapé misyé I ja garé yé annan radjé. Vitès tan mo gen, Mo sé pouvé gadé trwa film latélé Épi fè roun ti Monopoly. I kité Konpè Toti pati so ti pati Konpè Toti ka bay balan, ka souflé, Mé jou-a Bondjé bay moun balan, Konpè Toti pa té o pronmyé plan. Konpè Lapen byen sanfouté Sa paryé-a a té enbésilité É pou pésonn pa ari li I ka kité Konpè Toti alé piti-piti. I sèrfé asou òrdinatèr Jwé Pléyèstéchyonn, sa paryé-a a té ti afèr! É é! Lò i fini wè ki Toti-a Té ja près rivé annan tèt mòrn-an I mété kouri atè men malò pou li Konpè Toti rivé anvan li. "Enben konpè, mo pa té gangnen rézon? Poukisa yé baíw rounlo balan konran, vakabon? Ou pa ronté a mo ki gangnen! Aléwè si ou té gen roun kaz asou ou ren ! Gidi-gidi pa ka maré pagra (Enmsi ké Tijé) |
BAALA KONKONI ANGA BAALA KOO Konkoni ben miti anga Koo Konkoni anga koo ben sitee, sama fosi ben o doo na mungotapu. Koo taygi Konkoni : "koí u sitee, Me u si, sama o doo fosi taa wan, Na a mungotapu !" Konkoni luku Koo, wan ogii ay. Konkoni taki : "a sani de ! Koo, no e sipan, en sabi taki Konkoni taki : "Koo ! yu sa go a fesi ! mi no abi toobi anga yu !" A ten di Konkoni kon denki en seefi. (Tom Dingiou) |
Potomitan remercie Krakémantò pour nous avoir permis de publier ces fables de Jean de La Fontaine et leurs traductions.