Potomitan

Site de promotion des cultures et des langues créoles
Annou voyé kreyòl douvan douvan

KREYOLAD 638

Zépon natirel

04.11.2016

Jid

Photo Léandre LITAMPHA

Vandrèdi pasé yonndé moun chonjé zépon natirel-la. Kidonk yo fè éfò pou palé lang kréyol ki ofiranmizi ou sé di i ka vini étranjé an bouch anlo moun. Yo jik fè dikté. Yo ka konstaté lè yo lé palé lang lan, i pa djè natirel, i ka trennen kon an timanmay ki pa sa alé osi vit ki nou ka maché. Moun ka fè sa yo pé pou palé kréyol-la mé lang lan ka tjololizé kò’y jou an jou.

Adjilbè menm ki enmen fè lafet, jou 28 oktob-la, sé yenki fransé i palé. Sé té an manniè dapré’y pou pa fè makakri épi lang natirel li, pas i ka palé’y ek i koumansé aprann li’y ek matjé’y dépi yonndé tan. I poko djè fò mé i ka pogrésé pianm pianm. I pozé kò’y yonndé kèsion kontel:

— Es sé an sel jou an lanné-a kréyol bizwen yo jété zié anlè’y kon yo ka fè pou sé viékò nou an?

— Es fok pa nou dakò asou an manniè pou matjé lang lan?

— Es fok pa ni an zouti enstitisionel ki ta nou pou nou kabéché asou divini lang lan?

— Es fok pa nou sipòté tout moun ka djoubaté pou matjé lang-lan ek genyen liv sé matjè-a ka mété déwò?

— Es fok pa mété aprantisaj lang lan dépi latit jik linivèsité?

Anfen, misié pozé anlo kèsion pas i pa té ni répons, mé i té ka konstaté kréyol té malad ek té ja ka mò an bèn.
I pa té ni répons, mé i té pè kréyol fè kon adan dé péyi an karayib-la éti yo té ka sèvi kréyol touléjou. Eben Trinidad ek Lagrinad disparet té ja pran kréyol. Akondi poveb-la «lè bab kanmarad ou ka pri difé wouzé ta’w».
Es bab kréyol-la ki ja blan pé ké pri difé?

Pétet pou wouzé’y fok nou koumansé pa palé’y, respekté’y, matjé’y ek sirtou enmen’y pou i sa pli flouz ek pli obidjou!

Jid

* * *

crabe

Sommaire Kréyolad

 Viré monté